Хорыбоны фæстæ сабатизæр вæййы Лауызгæнæн. Уый у зæронд мæрдты мысæн бон. 
Ирон адæмы фыдæлтæм гæсгæ, майрæмбоны зæронд мæрдтæ уыдысты сæрибар. Ног мæрдтæй уый зæгъæн нæй: уыдон фæтæрсынц, сæ бынат сын исчи куы байса, исчи йæ куы бацахса, зæгъгæ, æмæ никуыдæм фæцæуынц. Зæронд мæрдты ницы фæуромы æмæ рацæуынц сæ бинонты, сæ хæдзæрттæ фенынмæ. Се ссыдмæ бинонтæ бафснайынц, ныссыгъдæг кæнынц хæдзар, сцæттæ кæнынц алыхуызон хæринæгтæ, фæлæ сæйрагдæр вæййынц лауызтæ. 
Изæры бинонты хистæр фынджыдзаг ныххæлар кодтæ Иууылдæр сбадтысты. Бинонтæм афтæ кæсы: сæ зиан дæр фынджы уæлхъус бады æмæ хæры, нуазы, ныхæстæм хъусы. Боныцъæхтæм хæдзары фæуыдзæн, стæй дымгæйы фыццаг улæфтимæ йе цæг дунемæ атæхдзæн. 
Уыцы фæндаг та у даргъ, зын, бирæ цæлхдуртæ, бирæ фыдæбæттæ кæм бавзардзысты мæрдтæ, ахæм фæндаг. Фæлæ йыл ацæудзысты, азы дæргъы цы хæрдзысты, цæмæй цæрдзысты, уыцы «дзыджын» агурæг. Фæцæудзысты æнæхъæн къуыри æмæ бафæллайдзысты, бастайдзысты, сæххормаг уыдзысты æмæ сын се ссыдмæ саразын хъæуы фынджыдзаг. Уый та вæййы дыккаг Лауызгæнæн. 
Ис æндæр хъуыды дæр. Лауызгæнæнтæ вæййынц Комбæттæны. Æмæ-иу уæд ирон адæм сæ мæрдты тыххæй скодтой мархойы хист, ома нæ мæрдтæ дæр ком дарынц æмæ сын мархойы хæринæгтæ ныххæлар, кæнæм, зæгъгæ. Фынгыл-иу æрæвæрдтой лауызтæ, цæкуытæ, дзæрна мæнæу æмæ хъæдурæй, фых картæфтæ, картофджынтæ, хъæдурджынтæ, лакъамитæ, кæф, арахъ, бæгæны, къуымæл. 

Справляют в пятницу после Хорыбона (см. Лауызгæнæн). Это праздник, посвященный давно умершим людям. 
По поверью, бытующему среди наших предков, в пятницу старые покойники бывают свободны, чего нельзя сказать о недавно умерших, которые боятся, что их место могут занять, и поэтому никуда не ходят. Старые же покойники отправляются повидать своих близких, семью. К их приходу тщательно прибирают, готовят разнообразную снедь, среди которой почетное место занимают оладьи и блины. 
Вечером глава семьи посвящает покойному приготовленные яства, и все садятся за стол. Домочадцам кажется, что их некогда любимый член семьи тоже сидит за столом, ест, пьет, слушает разговоры, а на рассвете с первым дуновением ветерка отправляется в страну мертвых. 
Дорога туда нелегкæ идти придется целую неделю, по пути нужно будет преодолеть много препятствий, чтобы найти тот самый заветный «дзыджын», которым они будут кормиться целый год. Поэтому к их приходу готовят новое угощение – второй Лауызганан. 
Правда, на этот счет есть и другое мнение. Поскольку Лауызганан приходится на Комбаттан, осетины, полагая, что покойники тоже постятся, накрывали им постный стол, на котором были блины, цакуыта (жареные кукурузные зерна), дзарна (вареная пшеница с фасолью), печеная и отварная картошка, картофджынта (пироги с начинкой из картошки), кадурджынта (пироги с начинкой из фасоли), лаками (пироги с начинкой из сладкого солода), рыба, арака, пиво, квас.