Ирон адæмæй ацы бæрæгбон чи нæ зоны, æвæццæгæн, ахæм нæй. Вæййы сусæны мæйы дыккаг хуыцаубоны. Бæрæгбон афтæ кадджын уыди, æмæ бирæтæ уыцы мæй Кæхцгæнæны мæй хуыдтой. 
Алы ноггуырд лæппуйæн дæр скæнынц кæхц. Раздæрты æрмæстдæр фыццаг лæппуйæн кодтой кæхц, фæлæ куыдфæстæмæ кæхц кæнын райдыдтой алы ноггуырд лæппуйæн дæр. Ноггуырд лæппуйы фæзынд ирон хæдзары стыр хъуыддаг уыди, уымæн æмæ хæххон фыдуавæрты сæйраг уæз нæлгоймагыл хауд, уый уыди бинонтæн сæ ныфс, сæ дарæг. 
Кæхцгæнæны бонмæ ма-иу дыууæ къуырийы куы баззад, уæд-иу, фыццаг лæппу кæмæн райгуырд, уыцы сылгоймаджы йæ сывæллонимæ хуынимæ йæ цæгатмæ кæхцагур арвыстой. Чызджы бинонтæ-иу хуынмæ сыхæгты æрхуыдтой, чызгæн йемæ чи уыд, уыдонæн-иу фæарфæтæ кодтой, хорз-иу сæ сбуц кодтой. 
Чызджы цæгат-иу, сывæллонæн цыдæриддæр хъуыд, уыдон сцæттæ кодтой. Бонджындæртæ сæ хæрæфыртæн лæвар кодтой бæх кæнæ байраг, науæд гал. Mæгуырдæр чи уыд, уыдон та-иу ын йемæ арвыстой хуын, кусæрттаг – фыр. Чызгæн-иу хæстæджытæ, зонгæтæ, сыхæгтæ алы лæвæрттæ кодтой. 
Æрыгон мадмæ-иу цы æрæмбырд, уыдон-иу уæрдоны сæвæрдтой, лæвар байраг кæнæ гал-иу уæрдоны фæстæ бабастой, лыстæг фос дæр скъæрдтой фæсте, æмæ-иу æй йæ хæдзармæ арвыстой. 
Кæхцагур сылгоймæгтæ сæ хæдзæрттæм здæхтысты хуыцаубоны, æмæ-иу адæм æнхъæлмæ кастысты, уæдæ сывæллонæн йæ мадырвадæлтæ цы балæвар кодтой, зæгъгæ. 
Кæд æмæ-иу сывæллонæн ницы балæвар кодтой, уæд-иу йæ бон уыд, куы бахъомыл, уæд йæ мадырвадæлтæй бæх аскъæрын. Афтæ дæр-иу уыд, æмæ, мадырвадæлтæм бæх нæй, зæгъгæ, уæд-иу лæппу, мадырвадæлты рдыгæй уæнгхæстæгдæр чи уыд, уыдонæй аскъæрдта бæх. 
Лæппуйы хæдзар дæр-иу сцæттæ кодтой сæхи кæхцгæнæнтæм, аргæвстой-иу уæныг, кæнæ фыркъа, кæмæн йæ фадат куыд амыдта, афтæ. Куывдмæ-иу æрхуыдтой хъæубæсты, сывæллоны мадырвадæлты. Фынджы хистæрмæ-иу бахастой лæппуйы ногнадæй, ног уæлæдарæсы, æмæ-иу ын йæ мадырвадæлтæ цы хуын рарвыстой, уый скуывтой. Фылдæр куывтой Мады Майрæммæ, Уастырджимæ. Хистæр-иу куы фæци куывд, уæд-иу сывæллоны райста, йæ рахиз къухы æнгуылдз ын-иу дзыккайы къусы атъыста. 
Кæхц не скæнын худинаг уыди, стæй-иу афтæ дæр дзырдтой, зæгъгæ, Кæхцгæнæны арфæтæ кæй номыл нæ уа, уыцы лæппу рынчынтæгæнаг уыдзæн. Уымæ гæсгæ-иу кæхц скæнын афоныл кæмæн нæ бантыст, уыдон-иу æй фæстæдæр дæр сарæзтой. 
Куыдфæстæмæ сылгоймаг йæ цæгатмæ кæхцагур нал цыд, цæгат сæхæдæг райдыдтой кæхц хæссын. Чызджы бинонтæ хуын саразынц, ноггуырдæн алы дзаумæттæ æмæ хъазæнтæ балхæнынц, семæ æрбаласынц кусæрттаг – фыс. Лæппуйы хæдзармæ æрæмбырд вæййынц хионтæ, сыхæгтæ æмæ сæ уазджыты сбуц кæнынц. 

Кæхцгæнæн (букв. «делание чаши») приходится на второе воскресенье июля (см. Кæхцгæнæн). Праздник был настолько почитаем осетинами, что многие называли июль «Кахцгананты май». В Осетии каждому новорожденному мальчику справляют кахц (такое название праздник получил, видимо, потому, что мать обходила своих родственников с символической чашей – кæхц, собирая подарки новорожденному). Раньше кахц делали только старшему мальчику, но со временем стали делать всем последующим, ибо рождение наследника в осетинской семье считалось событием очень важным. На мальчика возлагали большие надежды, он был не только продолжателем рода, но и будущим кормильцем в семье. 
Когда до Кахцгананта оставалось две недели, молодую мать с первенцем, с хуыном (пироги, физонаг, арака) отправляли к родителям за кахцом. Родители с почетом принимали дочь и сопровождающих ее лиц: накрывались столы, на «хуын» приглашались соседи. 
Семья молодой матери справляла ребенку все, что полагается. 
Более состоятельные дарили племяннику коня, а то и быка, менее состоятельные – барана. Помимо этого соседи, знакомые и родственники дарили ему различные – подарки. Подарки укладывались на подводу, за которой бежали лошадь, жеребенок или барашек. Возвращения молодой матери ждали все родственники: всем было интересно посмотреть, что подарили мальчику его родственники по материнской линии. 
Если случалось, что ребенку ничего не дарили, то он мог, будучи уже подростком, угнать у родственников по материнской линии коня или жеребенка. 
В доме новорожденного также готовились к Кахцганану: закалывали быка или барана. На кувд приглашались жители села, родственники ребенка по матери. 
Выкупанного, одетого во все новое младенца подносили к старшему, когда тот произносил ритуальную молитву над хуыном, принесенным из цæгата матери. Молитвы были в основном обращены к Матери Марии, к Уастырджи. После молитвы он брал младенца, макал его пальчик в чашу с дзыкка. 
Не сделать кахц считалось позором, но, кроме того, существовало поверье, что мальчик, в чью честь не сделали кахц, будет расти болезненным. Поэтому те, кому по каким-либо причинам не удалось сделать кувд вовремя, делали его позже. 
Со временем женщины перестали ходить в цагат за кахцом, теперь ее родственники сами приносят кахц: барана, пироги, различные подарки ребенку и т.п.